12/20/2009

O Seixo, polos camiños de Bello Piñeiro

A beiras da ría ferrolá, rodeado de bosques e bendicido polas augas que baixan cara ao mar facendo virar as pedras dos muíños, reloce cada día o pobo natal dun dos máis grandes creadores galegos

Tamén O Seixo, o pobo natal -imos chamarlle mellor a vila, se lles parece: como xa se lle chamou no pasado- do pintor Felipe Bello Piñeiro, é para moitos un deses paraísos case secretos que pasan desapercibidos grazas a esa outra forma de ocultarse que é estar moi preto. Non sempre sucedeu así, claro -quere dicirse que no pasado foi máis visitado o lugar por todo tipo de xentes-, porque houbo un tempo, quizais non tan afastado, no que a cidade de Ferrol tiña O Seixo case ao alcance da man. Cousa que, naturalmente, nada ten que ver coas distancias entre ambas as marxes da ría, que non variaron, senón co xeito de vivir dunha época na que as lanchas de transporte de pasaxeiros cruzaban a bahía constantemente, facendo das mansas augas do mar interior un camiño sempre aberto, todo o contrario dunha separación, e desde logo xamais unha fronteira.
Todas aquelas lanchas, que unha e outra vez ían e viñan, embarcando e desembarcando xentes nos peiraos de Curuxeiras, A Graña, San Felipe , A Palma, Mugardos, os estaleiros e por suposto O Seixo, permitían ao pintor Bello Piñeiro (1886-1952) , a cambio dunha cantidade sempre moi modesta, realizar a diario travesías que comunicaban non dúas beiras, senón dous mundos absolutamente distintos, por non dicir que contrapostos. Así, ao norte estaba un Ferrol labrado a forza de liñas rectas e iluminado pola luz eléctrica, mentres ao sur, onde as fragas testaban coa ribeira, se un escoitaba cun pouco de atención, cando o sol se ocultou ata o día seguinte, non era moi difícil sentir, aos pés de calquera vella fonte, os murmurios dos mortos.
En ambos os mundos pintaba Bello Piñeiro, case podería dicirse que indistintamente, aínda que o seu espazo natural fose, sobre todo en anos de reveses, a súa natal vila do Seixo, onde vivía nunha casa que aínda se conserva -hoxe deshabitada- e desde a que a proximidade do mar percíbese intensamente.
Un home tráxico

De Bello Piñeiro, autor das impagables pinturas murais da Sala de Conversas do Casino Ferrolán -un prodixio para o que o biógrafo do artista, Andrés Mosquera Rodríguez, pide o recoñecemento da condición de Patrimonio da Humanidade-, queda, en forma de sombra que percorre as rúas e os recunchos, un bretemoso recordo no Seixo. Aínda hai quen, pola súa idade, chegou a coñecelo ben. Como Encarnación, que o vía pasear triste, ao parecer -contaban xa entón, fai bastante máis de medio século...- por cuestión de amores; e tamén pola relación coa súa nai, difícil sempre.
Gloria , máis nova que Encarnación, non chegou a falar xamais co pintor, pero si o vía, de nena, sempre moi preto do regacho que atravesa a vila e abre, ao oeste do pequeno porto, un esteiro que é como un agasallo do ceo.
Outra señora, que pasa correndo -o de correndo é unha hipérbole, ben se entende, permítasenos por ser domingo que esaxeremos lixeiramente- para comprar peixe, apunta, sen deterse, que o pintor «bebía moito e ás veces andaba borracho por fóra», pero que a pesar do alcol sempre fixo gala dunha educación exquisita e dunha amabilidade extrema. Pintaba el, no seu moi mugardés estudo do Seixo -vila natal, igualmente, non se nos esqueza polo, do aviador (Piñeiro tamén) que foi un dos pioneiros no de asucar os ceos europeos-, paisaxes con hórreo e horta, ademais de atardeceres de beiramar, nenas vendendo froita, barcas flotando na noite, soles tinguidos de vermello, poetas agonizando no leito, prados con igrexa de espadana ao fondo, muíños de mampostería modesta, rocas de praia, veleiros, buques de guerra e retratos de xente ferida polo oficio de vivir en cuxos ollos sempre parecía estar a coller forzas a tormenta. Foi, por momentos, xenial. Ou cando menos irrepetible. Por exemplo, cando pintando unha árbore calquera conseguía levar a historia do mundo ao lenzo. Pero a un, particularmente, parece que lle gusta bastante máis o Bello Piñeiro dos anos escuros. Aquel a o que os soños de Madrid xa lle quedaban lonxe. O dos cadros que non foxen do imperfecto. Tan humano. Envolvido nun manto de misterio.

Sem comentários: